اگر بخواهیم در زندگی موفق باشیم، باید قانون موفقیت را بدانیم.
بارها و بارها پیش آمده که با یک اتفاق، مسیر رسیدن ما به موفقیت عوض می‌شود. در اثر یک تصادف، دزدی یا از دست دادن یکی از افراد خانواده از زندگی ناامید می‌شویم و تا مدت‌ها زانوی غم بغل می‌گیریم. گاهی هم در خلوت خودمان به خدا اعتراض می‌کنیم که چرا من؟ چرا همه بد بختی‌ها روی سر من خراب می‌شود؟ (هر چی سنگه واسه پای لنگه!)
باید توجه داشته باشیم که زندگی قانون دارد و امتحان هم یکی از قوانین مهم زندگی است. اگر ما در امتحانات زندگی با شکست مواجه می‌شویم به خاطر این است که قانون امتحانات را جدی نمی‌گیریم و آمادگی لازم را بدست نمی‌آوریم. قبل از همه باید بدانیم چرا باید امتحان بدهیم؟
هدف از برگزاری آزمون:
دلیل برگزاری آزمون و به تعبیر قرآن «ابتلاء»، این است که توانمندی‌های ما معلوم شود؛ معلوم شود از عهده مسئولیت‌هایی که به دوشمان گذاشته شده برمی آییم یا نه (چند مرده حلاجیم)؟:
«و البته شما را میآزماییم تا مجاهدان و شکیبایان شما را باز شناسانیم و گزارش‌های [مربوط به] شما را رسیدگی کنیم» (محمد/31).
باید متوجه شویم که آیا در ایمان خود راسخ هستیم یا خیر؟ آیا اینکه ادعای مسلمانی می‌کنیم در عمل هم به تعهدات مسلمانی پایبند هستیم؟
«در حقیقت ما آنچه را که بر زمین است زیوری برای آن قرار دادیم تا آنان را بیازماییم که کدام یک از ایشان نیکوکارترند» (محمد/7).
برای موفقیت در امتحانات باید به نکات کلیدی زیر توجه کنیم:
آمادگی قبل از آزمون:
آزمون‌ها برای همه است (آزمون سراسری): «آیا مردم گمان می‌کردند به حال خود رها می‌شوند و آزمایش نخواهند شد؟» (عنکبوت/2).
خداوند متعال آزمون‌ها را منحصر به شیوه خاصی نکرده است، حجم و شیوه‌ها متفاوت است: «ما انسان را از نطفه مختلطی آفریدیم و او را میآزماییم.» (انسان/2)، «آن کس که مرگ و حیات را آفرید تا شما را بیازماید.» (ملک/2).
از انسان‌های قبل از ما نیز آزمون گرفته شده است: «به یقین کسانی را که پیش از اینان بودند آزمودیم تا خدا آنان را که راست گفته‌اند معلوم دارد و دروغ‌گویان را [نیز] معلوم دارد» (عنکبوت/3).
زندگی قانون دارد و امتحان هم یکی از قوانین مهم زندگی است. اگر ما در امتحانات زندگی با شکست مواجه می‌شویم به خاطر این است که قانون امتحانات را جدی نمی‌گیریم
نمونه سوالات امتحانی
اگرچه آزمون‌های الهی منحصر به شیوه خاصی نیست، ولی به بعضی از سوالات امتحانی و مواد آزمون اشاره شده که کمک بزرگی به ما می کند. پروردگار در کتاب آسمانی می‌فرماید :
«و قطعاً شما را به چیزی از [قبیل] ترس و گرسنگی و کاهشی در اموال و جان‌ها و محصولات میآزماییم و مژده ده شکیبایان را» (بقره/155 ).
راه حل‌های مفید:
برای موفقیت در امتحانات باید آشنایی کامل با راه‌حل‌ها داشته باشیم. این راه‌حل‌ها به ما کمک می‌کند تا به نتایج مطلوب دست یابیم.
۱. صبر : «و اگر استقامت کنید و تقوای الهی پیشه سازید (شایسته‌تر) است؛ زیرا این‌ها از کارهای محکم و قابل اطمینان است.» (آل عمران/۱۸۶).
۲. تقوا (خویشتن‌داری) : «و اگر استقامت کنید و تقوای الهی پیشه سازید شایسته‌تر است.» (آل عمران/۱۸۶).
۳. تسلیم (فرمان برداری).
۴. توجه به گذرا بودن سختی‌ها و مشکلات: «ما از خداییم و به سوی او بازمی گردیم» (بقره/۱۵۶).
۵. استمداد از نیروی ایمان و الطاف الهی : «اگر اهل قریه‌ها ایمان بیاورند و تقوای الهی را پیشه سازند، ما برکات آسمان‌ها و زمین را برای آن‌ها می‌گشاییم.» (اعراف/۹۶).
۶. توجه به عکس‌العمل پیامبران در برابر آزمایش‌های الهی : «هنگامی که خداوند ابراهیم را با وسایل گوناگون آزمود، و او به خوبی از عهده آزمایش برآمد، خداوند به او فرمود: من تو را امام و رهبر مردم قرار دادم.» (بقره/۱۲۴).
۷. توجه به حضور خدا.
8..مراجعه به تاریخ.
یکی از بهترین راه‌حل‌هایی که در این زمینه در اختیار ماست، استفاده از تاریخ است. تاریخ صحنه‌ی زندگی هر روزه‌ی ماست که دیگران در آن نقش‌آفرینی کرده‌اند. تاریخ، صحنه‌هایی را به ما نشان می‌دهد که ممکن است روزی روزگاری در آن صحنه‌ها قرار گیریم نیاز نیست ما هم هر آزموده‌ای را بیازماییم، بلکه با مطالعه تاریخ می‌توانیم دریابیم که نتیجه اعمال و رفتار گوناگون چه می‌شود. تأکیدات مکرر قرآن خود موید این معناست که باید به صورت ویژه در تاریخ به سیر و گذار پرداخت:
بگو در زمین بگردید آنگاه بنگرید که فرجام تکذیب‌کنندگان چگونه بوده است (انعام /11).
بگو در زمین بگردید و بنگرید فرجام کسانی که پیش‌تر بوده [و] بیشترشان مشرک بودند چگونه بوده است (روم /42).
یکی از مهم‌ترین وقایع تاریخی که تأثیر مهمی در آزمون خودسنجی ما دارد عاشورا است.
عاشورا آزمون همگانی
با بازخوانی قیام عاشورا، آدمی می‌تواند گام به گام وجوه شخصیتی خود را شناسایی کند. وضعیت جبهه مؤمنین و وضعیت جبهه به ظاهر مسلمین را بررسی نماید و ببیند که در آدم‌ها و گروه‌ها چه ویژگی‌هایی بوده که تن به یاری حسین (ع) نداده اند و یا در وجود بعضی چه زمینه‌های شخصیتی شکل گرفته که از میانه راه به حسین (ع) پیوسته‌اند. عاشورا نمونه سوالی است جدی برای همه ما که می‌خواهیم خود را بسنجیم؟
ما چگونه به امتحانات سخت الهی پاسخ مثبت می‌دهیم. آیا روزی در مقابل سختی‌ها آنقدر توانمند و تسلیم پروردگار خواهیم شده مانند حضرت زینب (س)، که جز زیبایی از پروردگار نبینیم!
آیا روزی خواهیم توانست همه سختی‌ها را زیبا ببینیم؟
نویسنده: مهدیه خانی
شبکه تخصصی قرآن تبیان