مقدمه:
یکی از ابعاد اعجاز قرآن، غیبگویی قرآن است که از آن با عنوان “اعجاز غیبی” یاد می شود.
اعجاز غیبی قرآن هم مربوط به اخباری است که پرده از زندگى و سرنوشت اقوام و پیامبران پیشین برداشته و هم مربوط به وقایعی است که در آینده جهان رخ داده و خواهد داد.
قرآن به جنبه خارق العادگی این اخبار غیبی نیز تحدی نموده است:
تِلْكَ مِنْ أَنْبَاءِ الْغَیبِ نُوحِیهَا إِلَیكَ مَا كُنْتَ تَعْلَمُهَا أَنْتَ وَلَا قَوْمُكَ مِنْ قَبْلِ هَذَا فَاصْبِرْ إِنَّ الْعَاقِبَةَ لِلْمُتَّقِینَ(هود/49)
اینها از خبرهای غیب است که به تو (ای پیامبر) وحی میکنیم؛ نه تو، و نه قومت، اینها را پیش از این نمیدانستید! بنابر این، صبر و استقامت کن، که عاقبت از آن پرهیزگاران است!
با تقدیم این مقدمه کوتاه، اینک به سراغ نمونه ای از اعجاز غیبی قرآن درباره قوم عاد و شهر افسانه ای “ارم” می رویم:
در آیاتی از سوره مبارکه فجر می خوانیم:
«الم تر كیف فعل ربّك بعاد * ارم ذات العماد * التى لم یخلق مثلها فى البلاد» (فجر/8- 6) «آیا ندیدی که پروردگارت با قوم عاد چه کرد (در) ارم شهری با ستونهای بر افراشته که مانند آن در شهرها آفریده نشده است».
کاوشگران در کتابخانه ی شهر « البا» لیستی از تمام شهرهایی را که این شهر با آنها داد و ستد ورابطه ی تجاری داشت، پیدا نمودند. شگفت اینکه در این لیست نام شهر « ارم» به چشم می خورد. مردم «البا» با مردم «ارم» روابط تجاری داشته اند
عادیان کیستند؟
قوم عاد بنا بر روایات اهل بیت علیهم السلام، نخستین امتی بودند که پس از حضرت نوح(ع) در منطقه ی « هلال بارور » مستقر شدند و آنان ساکنان سرزمین احقاف: « دهناء، ییبرین، یمامه، و حضرموت » بودند. آنان چون به حضرت هود (ع) ایمان نیاوردند ، خداوند هفت سال باران را از ایشان بگرفت و به قحط و خشکسالی شدید دچار شدند.( ده سال کاوش باستان شناسانه در عربستان، گزاره از مجله ی L”OEIL [چشم] ، چاپ سویس، شماره ی380 ،مارس 1987 [فروردین 1367 ، خ. ه . نوشته ی ژرار دوژرژ Gerard Degeorge)
قوم عاد بر دو قبیله اطلاق می شود:
1.عاد پیش از تاریخ(عاد اول):
قرآن از ایشان به عاد “نخستین” تعبیر کرده است: وَأَنَّهُ أَهْلَكَ عَادًا الْأُولَى(النجم/50)(و آیا به انسان نرسیده است که در کتب انبیای پیشین آمده) که خداوند قوم «عاد نخستین» را هلاک کرد؟!
این قوم که تمدنی با شکوه، فاخر و پیشرفته داشتند، “مردمی بوده اند که در احقاف زندگی می کردند و احقاف که جمع حقف (شن زار و ناهموار) است و در کتاب عزیز خدا نامش آمده، بیابانی بوده بین عمان و سرزمین مهره (واقع در یمن) و بعضی گفته اند: بیابان شنزار ساحلی بوده بین عمان و حضر موت و مجاور سرزمین ساحلی شجر.”( ترجمه تفسیر المیزان جلد 10 ، علامه طباطبایی)
2.عاد پس از تاریخ(عاد ثانی):
«عاد دوم» یا « ثمودیان» به پیامبری حضرت صالح (ع) بودند که در کلان شهری در حدود سیصد فرسنگی مدینه ی منوره می زیستند.( کتاب « حج البیت » نوشته ی مرحوم آیت الله حاج شیخ محمد جواد آیـت اللهی)
“ارم” چیست؟
در لغتنامه دهخدا آمده: “زمخشری گوید ارم بلادی است که اسکندریه در آن واقع است و دیگران گفته اند “ارم ذات المعاد التی لم یخلق مثلها فی البلاد” (قرآن 7/89) در یمن است بین حضرموت و صنعاء و آن بنای شدادبن عاد است.”
برخى از گزارشها، ارم را همان شهر افسانهاى مىدانند كه شداد بن عاد با جمعآورى جواهرات، سنگهاى قیمتى و… در طول سیصدسال و با مشكلات فراوان بنا كرد; ولى هرگز نتوانست از آن بهرهاى ببرد.( معجمالبلدان، ج1، ص155)
بعضى ارم را نام شخص یا قبیله منسوب به او دانستهاند: «ارم بن سام یا ارم بن معد بن سام» كه جد اعلاى عاد بوده است. بیشتر مفسرین و مورخین، ارم را نام مكان گرفتهاند. تأنیث كلمه ارم و توصیف و اضافه آن به ذات العماد، اسم مكان بودن آن را تأیید مىكند .( پرتوی از قرآن، جلد 4، سید محمود طالقانی)
کشف شهر ارم، نشان دهنده اعجاز قرآن
پروفسور گری میل، نویسنده غربی تازه مسلمان در کتاب” قرآن؛ کتابی شگفت انگیز” درباره شهر با شکوه” ارم” چنین مینویسد: این شهر در تاریخ باستان شناخته شده نبود و به نظر تاریخ نگاران چنین شهری وجود نداشت.اما در دسامبر 1978، نشریه ی «جغرافیای ملی» اطلاعات جالبی را ارائه داد که در آن به حفاری شهر «البا» در سوریه در سال 1973 اشاره شده بود. قدمت این شهر آنگونه که کشف گردید به چهل و سه قرن پیش باز می گشت اما این شگفت انگیزترین بخش این واقعه نیست. کاوشگران در کتابخانه ی شهر «البا» لیستی از تمام شهرهایی را که این شهر با آنها داد و ستد و رابطه ی تجاری داشت، پیدا نمودند. شگفت اینکه در این لیست نام شهر «ارم» به چشم می خورد. مردم «البا» با مردم «ارم» روابط تجاری داشته اند.”
برخى از گزارشها، ارم را همان شهر افسانهاى مىدانند كه شداد بن عاد با جمعآورى جواهرات، سنگهاى قیمتى و… در طول سیصدسال و با مشكلات فراوان بنا كرد; ولى هرگز نتوانست از آن بهرهاى ببرد
چندی پیش نیز پایگاه خبری “الحوار” چنین نوشت:
«محل دقیق شهر تاریخی «ارم» قرنها نامعلوم بود. اما در سال 1998 میلادی این شهر در منطقه «شصرفی» در صحرای «ظفار» در کشور عمان کشف شد. این شهر تاریخی در 150 کیلومتری شمال شهر «صلاله» و 80 کیلومتری شهر «ثمریت» قرار دارد.»(به نقل از شیعه نیوز، کد خبر،: ۱۷۲۲۹، تاریخ انتشار: 1389.2.13)
افزون بر یافته های جدید در کتاب «آثار البلاد و اخبار العباد»، نوشته : زكریا بن محمد بن محمود قزوینی، که یکی از متون مهم تاریخی و جغرافیایی قرن نخست هجری به شمار می رود شواهدی مبنی بر کشف این شهر کهن از زبان عبداللّه بن قلابه نقل شده که به اساطیری شبیه است که ریشه اى از واقعیت داشته اما پیرامون آن شاخ و برگهاى زیادى تنیده شده است.
نوشتهی: شکوری_کارشناس گروه دین و اندیشه تبیان